Hoe belangrijk het is de stem van het volk blijvend te laten klinken en zijn verleden niet te laten rusten, heeft de Haïtiaans-Amerikaanse folkmuzikante Leyla McCalla maar al te goed begrepen. Mensen vergeten snel. Zelfs de meest gruwelijke daden lijken generatie na generatie meer en meer te vervagen, maar daar wil activiste McCalla nu net een stokje voor steken. Vandaag is ze op tournee met haar tijdens de corona pandemie opgenomen album “Breaking The Thermometer”, met muziek die haar theaterstuk met dezelfde titel begeleidt. Het verhaalt over de onafhankelijke, protest zender “Radio Haïti” (Radyo Ayiti), waar het journalisten koppel Jean Dominique en Michèle Montas in het Creools, de taal van de armen, en niet in het elitaire Frans, presenteerden en opkwamen voor de door de wreedaardige dictator François Duvalier onderdrukte Haïtiaanse bevolking. Jean Dominique moest dit helaas met zijn leven bekopen door een aanslag in het jaar 2000 en gaf de fakkel door aan zijn vrouw, die na vele bedreigingen en een aanslag ook haar geboorteland moest verlaten, net zoals vele andere journalisten, prominenten, artiesten en intellectuelen. Reden genoeg voor Leyla McCalla om in de wrede geschiedenis van haar geboorteland te graven. Maar de thermometer breken of saboteren neemt de koorts van de onrechtvaardigheid, de onderdrukking en de wreedheden niet weg en daarop hamert dit album.    

Leyla McCalla groeit op in New York , waar zij aan het conservatorium cello en kamermuziek studeert. Zes jaar geleden verhuist ze naar New Orleans, waar ze als buskende zangeres in het French Quarter de aandacht trok van Tim Duffy, bezieler achter het Music Maker Relief Foundation project. Tim leidt haar als celliste naar de Carolina Chocolate Drops, maar al snel kiest ze haar eigen weg en raakt geïntrigeerd door de Haïtiaanse geschiedenis en cultuur en ontwikkelde een eigen stijl met een mix van Creoolse muziek en cajun, met teksten geschiedkundig geïnspireerd door de strijd tegen het kolonialisme en de bewustwording van de Afro-amerikaanse identiteit. 

Met “Breaking The Thermometer” is Leyla McCalla al aan haar vierde album toe in acht jaar . Het is altijd een zegen om haar live te horen, want ze weet steeds een uitgelezen selectie te maken van een kransje topmuzikanten die de songs typerend opluisteren. De extra achtergrondgeluiden die men kan horen op plaat zijn ook mee naar Europa afgereisd en worden op band afgespeeld. Zo horen we tijdens de op metronomische cello noten begeleide opener “Nan Fon Bwa” de zee ruisen, klinkt de stem van Michèle Montas door in “Ekzile”, steunend op melancholische cello, een spannende drum van Shawn Myers en horen we de vogeltjes fluiten en de haan kraaien in de ochtendlijke uurtjes van een zwoel, half slapend “Vini Wé”. Hoe droef en gruwelijk de geschiedenis van Haïti ook mag doorklinken in het op jazzy gitaar riedeltjes van Nahum Zdybel zwevende “Memory Song” of het hartverscheurende “Dan Reken”, schitterend gezongen McCalla, toch blijft de muzikale boodschap vooral hoopvol, strijdvaardig en opgewekt. Zelfs de tot monument verklaarde gruwel gevangenis “Fort Dimanche” in Port-au-Prince, mag rekenen op een frisse banjo pluk en ook de laatste uitzending van Radio Haïti in “Le Bal est Fini” klinkt alles behalve droef, maar eerder strijdvaardig met de vurige gitaarsolo op full distortion van Zdybel. 

Een andere steun in al hun miserie vonden de Haïtianen in hun Christelijk geloof. Het van Harry Belafonte ontleende “Mesi Bodye” bedankt de hemel dan ook op snel banjospel voor de zegenende regen op hun velden, net als “Boukman’s Prayer”, een parlando gebracht dankgebed ter ere van één van de leiders van de slavenopstand. De ambiance zit er bij momenten goed in bij de aanstekelijke, dansbare Afrikaanse ritmes en calypso tonen. Zo kunnen de beentjes moeilijk stilgehouden worden  bij het feestelijke “Lavi Vye Neg”, dat meesterlijk instrumentaal ontspint, het door percussief banjospel en vliegensvlugge basnoten van Pete Olynciw aangevuurde “Dodinin” en de ultieme calypso klinkende meezinger, die zijn titel zelfs uit ons Belgenland heeft ontleend, “Eh La Bas”, dat in medley stijl overgaat naar de New Orleans klassieker “Iko Iko” (Jock-A-Mo). 

Door een ganse zaal meezingend uitgewuifd worden is weinig artiesten gegeven. Hoezeer het publiek Leyla McCalla op handen draagt, verklaart de ellenlange file aan de merchandise stand, waar de sympathieke Leyla met plezier komt signeren. Hopelijk zien we ze hier in Europa ook eens op tournee met Our Native Daughters, een vrienden collectief van Leyla, Rhiannon Giddens, Allisson Russell en Amythyst Kiah, waar we vanavond al als voorproefje het soulvolle country-folk deuntje “I Knew I Could Fly” mochten horen. Vliegen kunnen we nog niet , maar op wolkjes drijven we vanavond wel.

Yvo Zels